Fundacja Inicjatywa B

220 rocznica budowy mostu żelaznego na Strzegomce
Most w Łażanach

Jeden z pierwszych na świecie mostów żelaznych...

Gdyby istniał, byłby niewątpliwie zabytkiem klasy światowej. Jeden z pierwszych na świecie i z pewnością pierwszy na Śląsku – most żelazny na rzece Strzegomce, zbudowany w 1796 r., zniszczony w 1945 r. Konstrukcję żeliwną mostu zamówił w hucie „Małapanew” hrabia August W. von Burghaus. Prace nad zleceniem nadzorował hrabia Friedrich Wilhelm von Reden, a projektował wraz z opracowaniem technologii wykonania, odlewu, transportu i montażu John Baildon…
Most żelazny na rzece Strzegomce

/// 220 lat temu...

Inspiracją do zorganizowania artystycznego wydarzenia, którego celem jest przybliżenie lokalnej historii związanej z budową mostu żelaznego na Strzegomce w Łażanach, była zbliżająca się rocznica. 220 lat temu, powstał most – wyjątkowy w skali światowej, dlatego też postanowiliśmy przypomnieć mieszkańcom Miasta i Gminy Żarów o istnieniu tejże żelaznej konstrukcji, za pomocą ciekawej inicjatywy, która składała się z dwóch odsłon: pierwsza odbyła się na wałach na rzece Strzegomce pomiędzy Żarowem, a Łażanami, gdzie odbyły się uroczystości historyczno-artystyczne związane z tematem przewodnim, druga zaś polegała na przeniesieniu wystawy plenerowej do Parku Miejskiego w Żarowie, gdzie odbywały się wydarzenia kulturalne organizowane przez Gminne Centrum Kultury i Sportu w Żarowie.
.01

Zarys historyczny

Most w Łażanach na rzece Strzegomce był konstrukcją jednoprzęsłową, szkieletową. Łuki miały długość 15 metrów. Posiadał pięć łuków w rozstawie 1,35 metra. Konstrukcję wyprodukowano w latach 1794-1795. Przetransportowano elementy ważące łącznie ponad 40 ton do Łażan jesienią 1795r. Wiosną 1796r., w ciągu 10 tygodni most został zmontowany.

.02

Co się stało z mostem ?

Istnieją dwie hipotezy dotyczące okoliczności zniszczenia mostu. Według jednej z nich, na most wjechał radziecki czołg. Jego masa przekraczając znacznie nośność mostu, uszkodziła żeliwne elementy, co w rezultacie doprowadziło do jego zawalenia się. Druga zaś mówi, że został on wysadzony w powietrze przez Niemców cofających się za linię Strzegomki przed Armią Czerwoną.

.03

To co zostało...

Dokładnie 50 lat od zniszczenia mostu, podczas prac związanych z regulacją rzeki Strzegomki, szczecińska firma odnalazła na dnie części mostu. Następnie na zlecenie Zakładu Mostów Politechniki Wrocławskiej w sierpniu 1995r., wydobyto jego szczątki. Z ponad 40 ton udało się zabezpieczyć ok. 3 tony elementów mostu. Były to głównie barierki, płyty żelazne pomostów, dźwigary łukowe, belki gzymsowe. Kolejne elementy mostu wydobyto w 2003r., udaremniając próby wywiezienia jego elementów przez złomiarzy. Zabezpieczono wtedy ponad 5 ton elementów, głównie płyt żelaznych pomostów i złożono w Żarowie.

Niezwykła rocznica. Jak ją upamiętniono ?

Przebieg 220 rocznicy budowy mostu

220 rocznica budowy nieistniejącego już, mostu żelaznego wymagała osobnej identyfikacji wizualnej. Dlatego też stworzyliśmy plakat składający się z kilku elementów. W skład kompozycji wchodzą: ramka sześciokąta symbolizująca dzieje mostu żelaznego, linia wody odnosząca się do rzeki Strzegomki oraz most żelazny – obrys oryginału występującego w zebranych przez organizatorów projektu materiałów…
Lokalna historia, czyli...
Kilka słów o dawnym otwarciu
Wg czasopisma „Schlesische Provinzialblaetter” wydanej w październiku w 1796 roku, uroczyste otwarcie mostu żelaznego miało miejsce 30 lipca 1796. Mniejsza jednak o datę. Na uroczystości zebrali się mieszkańcy terenów należących do Burghaussa oraz robotnicy zatrudnieni przy montażu całej konstrukcji. W trakcie uroczystości nie zabrakło przemówienia Burghaussa, muzyki, toastów, a darmowego alkoholu w karczmie oraz tańców. Podczas otwarcia rozdano ponad 300 medali ze srebra i miedzi (wykonanych przez medaliera Koeniga i miedziorytnika Endlera). Rozrzucano też odbitki medali z miedzi”
Żarowska Kronika Filmowa

Relacja video wydarzenia artystyczno-historycznego

Zapraszamy do zapoznania się z fotorelacją wydarzenia historyczno-artystycznego, które odbyło się na wałach rzeki Strzegomki pomiędzy Żarowem, a Łażanami. Autorem fotorelacji jest Mirosław Becher.
Inicjatywa B oraz Stowarzyszenie Labiryntarium.pl

Program uroczystego wernisażu

Projekt „220 rocznica budowy mostu żelaznego na Strzegomce” organizowany jest z inicjatywy Stowarzyszenia Labiryntarium oraz Fundacja Inicjatywa B. Za szczególne wsparcie dziękujemy Agencji Reklamowej Geospace, Grupie Alt Kreitzen, Zbigniewowi Malickiemu, Mirkowi Becherowi oraz innym osobom, dzięki którym mogliśmy stworzyć wyjątkowe wydarzenie artystyczne. Druga relacja znajduje się na stronie Stowarzyszenia Labiryntarium.pl
Rekonstrukcja historyczna

Wstęp projektu. Drobna rekonstrukcja historyczna, stworzona przez grupę ALT KREYTZEN ze Świdnicy oraz Stowarzyszenie Labiryntarium.pl. 220 rocznica budowy nieistniejącego już, mostu żelaznego na Strzegomce składała się ze wstępu, wernisażu i spotkania. Wstęp był swoistą podróżą w czasie. W tym momencie nastąpiło „otwarcie mostu z 1796 roku”, w ramach którego Stowarzyszenie Labiryntarium.pl oraz grupa rekonstrukcyjna Alt Kreytzen ze Świdnicy dokonali „ponownego otwarcia mostu”, gdzie hrabia August W. von Burghaus wygłosił uroczystą przemowę oraz przeciął symboliczną-białą wstęgę.

Tablica perspektywiczna

Wyobraź sobie most, czyli tablica perspektywiczna ustawiona na wałach rzeki Strzegomki. Po rekonstrukcji historycznej przyszedł czas na Wernisaż. Na wałach, na rzece Strzegomce organizatorzy spotkania ustawili tablicę perspektywiczną z grafiką dawnego mostu, za pomocą której uczestnicy projektu mogli „wyobrazić sobie most”. Tablica była obiektem tymczasowym, efemerycznym – ustawiona została na potrzebę części wystawowej, która odbyła się w rejonie rzeki. Kolejnym elementem tymczasowym, były tablice informacyjne ustawione na moście z napisem: „Pierwszy na Śląsku most żelazny na rzece Strzegomce” – po wydarzeniu artystyczno-historycznym zostały one zdemontowane. Być może czekają na ponowną stałą instalację ?

Wystawa plenerowa

Dzieje mostu żelaznego: wystawa plenerowa unaoczniająca historię nieistniejącego obiektu. Część wystawowa tuż po odsłonięciu tablicy perspektywicznej, skupiła się na plenerowym wernisażu, który został zbudowany nieopodal rzeki. Wernisaż miał charakter linearny i przedstawiał dzieje mostu żelaznego na rzece Strzegomce od jego powstania, przez etap „próby ratowania” pozostałości, po dzień dzisiejszy. W skład wystawy wchodziły materiały literackie, graficzne oraz interaktywne: to tu uczestnicy projektu mogli przeczytać o otwarciu mostu sprzed 220 lat, mogli zapoznać się z biogramami osób odpowiedzialnych za powstanie tej niezwykłej konstrukcji, mogli obejrzeć unikatowe, chodź dostępne w internecie fotografie dawnego mostu i jego ryciny.

Element interaktywny

Element interaktywny na wystawie plenerowej. Zaproponuj jak ocalić od zapomnienia most żelazny… Na końcu „osi czasu” (wystawy autorskiej) znalazł się element interaktywny; był to prosty zeszyt z długopisem – każdy uczestnik projektu mógł zaproponować, poprzez wpis, swój pomysł na zachowanie pamięci o moście żelaznym. Ciąg dalszy tego pomysłu można kontynuować na stronie wydarzenia na Facebooku. Pomysłów było wiele… pojawiła się prośba o stworzenie albumu internetowego, zbudowania kładki rowerowej w kształcie mostu, zmiany nazwy pobliskiego ronda na: „Rondo Mostu Żelaznego” i dużo innych, bardzo ciekawych, spojrzeń gości w różnym wieku i z różnych stron Dolnego Śląska.

 

Pocztówki okolicznościowe i stempel

Stowarzyszenie Labiryntarium.pl oraz Fundacja Inicjatywa B wydali unikatowe pocztówki, które opatrzone symbolicznym stemplem trafiały do uczestników wydarzenia. Ostatnim punktem programu w plenerze koło rzeki Strzegomki było spotkanie. Aby wieść o 220 rocznicy budowy mostu żelaznego poszła w świat, zaprojektowaliśmy okolicznościowe pocztówki, które mamy nadzieje, tradycyjną metoda zostaną wysłane w świat. Pocztówki wydane przez Fundacja Inicjatywa B oraz Stowarzyszenie Labiryntarium.pl zostały opatrzone okolicznościową pieczęcią.

Zachęcamy do współpracy

Skontaktuj się z Nami!

Jeżeli posiadasz ciekawe fotografie lub dokumenty, jeśli posiadasz wiedzę, która może uzupełnić prezentowany powyżej temat, skontaktuj się z Fundacją Inicjatywa B lub Stowarzyszeniem Labiryntarium.pl